Pan Twardowski to polski szlachcic, który zaprzedał duszę diabłu i wedle legendy przebywa obecnie na księżycu. Postać Pana Twardowskiego wzorowana była prawdopodobnie na czarnoksiężniku króla Zygmunta Augusta, Janie Twardowskim, który to ponoć był sprawcą przywołania ducha zmarłej Barbary Radziwiłłówny. Legenda głosi, iż w XVI wieku Twardowski zaprzedał duszę diabłu w zamian za ogromną wiedzę i nadprzyrodzone zdolności. Chcąc przechytrzyć diabła, w cyrografie zastrzegł, że jego dusza zabrana do piekła mogła być tylko w Rzymie, dokąd oczywiście wcale się nie wybierał. Dzięki tajemnej wiedzy, mistrz Twardowski został dworzaninem króla Zygmunta Augusta. Po tym jak wywołał ducha jego zmarłej żony, rozsławił tzw. Lustro Twardowskiego, tj. zwierciadło służące do wykonywania sztuczek magicznych. Dzięki swym zdolnościom, Twardowski żył w dostatku, lecz po wielu spokojnych latach diabeł dopadł go w karczmie o nazwie " Rzym ". Uratowała go modlitwa do Maryi, przez którą diabeł zgubił go w drodze do piekieł. Twardowski wylądował na księżycu, skąd po dziś dzień obserwuje cała Ziemię.

* * *

Legenda o Panu Twardowskim może być rozumiana jako opowieść o strachu przed śmiercią, budząca refleksje na temat ludzkiej natury. Z tą postacią związane są Skały Twardowskiego w Dębnikach. Tam właśnie znajdowała się ponoć sala skalna, w której mistrz używał swego magicznego zwierciadła. Lustro Twardowskiego znajduje się dziś w kościele parafialnym w Węgrowie. Jest pęknięte na trzy części i całe matowe.