Kościół archiprezbiterialny pw. Wniebowzięcia Maryi Panny jest świątynią położoną przy północno-wschodnim narożniku Rynku Głównego. Należy on do najbardziej znanych zabytków Krakowa i Polski.

Według Długosza gotycki kościół został ufundowany przez biskupa krakowskiego Iwo Odrowąża w 1221-1222 r. na miejscu drewnianej świątyni. W latach 1290-1300 wzniesiono częściowo na jego fundamentach kościół w stylu gotyckim, ponad pół wieku później dobudowano prezbiterium.
Obecna bryła jest wynikiem przebudowy kościoła z typu halowego na bazylikowy, która miała miejsce w latach 1392-1397. Charakterystycznym elementem jest uznawany za jeden z najciekawszych w Europie, drewniany późnogotycki hełm wieży północnej, dzieło mistrza Matiasa Heringka. Hełm wieży południowej jest późniejszy i pochodzi z czasów renesansu. 





Najcenniejszym obiektem we wnętrzu jest wielki późnogotycki ołtarz Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny, pierwsze i najbardziej znane z dzieł Wita Stwosza, powstałe w latach 1477-1489.
Przy wejściu do bazyliki od strony placu Mariackiego zamontowana jest kuna (tzw. obręcz pokutników), którą zakładano dawniej na głowy szczególnych grzeszników. Obręcz pokutników była zamontowana na takiej wysokości, aby skazany na nią nie mógł ani wyprostować się, ani uklęknąć - co miało tym bardziej uprzykrzyć karę. Przez wieki poziom płyty placu podniósł się i obecnie obręcz znajduje się niewiele ponad ziemią.
Z wieży północnej (wyższej) co godzinę grany jest hejnał. Jest on jednym z symboli Krakowa.