KOŚCIÓŁ I KLASZTOR PAULINÓW



Kościół i klasztor Paulinów w Krakowie (tzw. Skałka) - Sanktuarium Męczeństwa św. Stanisława Biskupa Krakowskiego.Miejsce to tradycyjnie wiązane jest z tragiczną śmiercią św. Stanisława, który tutaj miał ponieść śmierć w 1079 z rozkazu króla Bolesława Śmiałego. Stał tu wówczas niewielki romański kościół pod wezwaniem św. Michała Archanioła. W XIV wieku gotycką świątynię postawił Kazimierz Wielki. Od 1472 opiekują się nią Paulini, sprowadzeni do Krakowa przez Jana Długosza, który niebawem wystawił im nowy kościół. Jan Długosz w 1480 spoczął na Skałce.
Obecny barokowy kościół śś Michała i Stanisława powstał w latach 1733-1751 według pierwotnych planów architekta Antoniego Müntzera zmienionych kilka lat później przez Antonio Solariego, który to przeprojektował fasadę budynku i wystrój wnętrza. Wejście do świątyni poprzedzają schody, których stopnie noszą nazwiska ofiarodawców wspierających przeprowadzaną w latach 1888-1899 renowację, kierowaną przez Karola Knaussa.
Ołtarz główny kościoła zawiera obraz Tadeusza Kuntzego, wykonany około roku 1758 i przedstawiający św. Michała Archanioła. W lewej, południowej nawie ostatni licząc od wejścia znajduje się ołtarz św. Stanisława. Zawiera on XVII-wieczny obraz świętego a także relikwię w postaci drewnianego stopnia ołtarza, na którym zachować miały się ślady krwi męczennika. Ściana na prawo od ołtarza nosi ponadto trzy wyeksponowane ślady krwi, przykryte szklanymi osłonami w metalowej tablicy.

Krypta zasłużonych 

W latach 1876 - 1880 urządzono według projektu Teofila Żebrawskiego w podziemiach kościoła narodowy panteon w postaci Krypty Zasłużonych, w której spoczęły znamienite postacie polskiej kultury i nauki -  Jan Długosz, Wincenty Pol, Lucjan Siemieński,  Józef Ignacy Kraszewski,  Teofil Lenartowicz,  Adam Asnyk,  Henryk Siemiradzki,  Stanisław Wyspiański,  Jacek Malczewski,  Karol Szymanowski,  Ludwik Solski, Tadeusz Banachiewicz, Czesław Miłosz. 


 
Otwarcie krypty wiązało się z 400-leciem śmierci Jana Długosza.

Sadzawka św. Stanisława 

Znajdująca się nieco na północ od wejścia do kościoła sadzawka św. Stanisława to prawdopodobnie miejsce pradawnych obrzędów pogańskich, o których w swoich pismach wspomina Jan Długosz. W tym właśnie miejscu porzucone zostały według legendy rozczłonkowane zwłoki św. Stanisława tuż po jego zabójstwie. Istniejąca obecnie kamienna obudowa zasdzawki powstała w okresie wczesnego baroku w latach 1683-1689, wykonana przez kamieniarza Jacka Naporę według pomysłu biskupa krakowskiego Jakuba Zadzika z 1638 roku. Jego to herb (Łodzia) obok herbu Długosza (Wieniawa) oraz emblematu Paulinów umieszczony został w zwieńczeniu bramki przed sadzawką.
W środku sadzawki stoi rzeźba męczennika, wykonana nieco później od samej obudowy bo w roku 1731. Autorem jej jest prawdopodobnie szwajcarski Jezuita Dawid Hell, który wykonał również posągi przed kościołem śś. Piotra i Pawła.
Sadzawka odrestaurowana została w latach 1895-1896, podobnie jak sam kościół według zamysłu Karola Knaussa. Dodane zostały lampy, a istniejące wcześniej kamienne posągi orłów (legendarnych strażników ciała świętego) zastąpione zostały metalowymi odlewami.